Σε όλη την διάρκεια της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους το ένα και μόνο ίσως διαρκώς παρόν στοιχείο, όπως εμφανίζεται από τα βάθη του χρόνου μέχρι σήμερα, είναι η ανάπτυξη παραλλαγών οι οποίες μπορεί να παρουσιάζουν χαρακτηριστικά με ακραίες διαφοροποιήσεις. Θα υπέθεται κανείς πως αυτό που αναγνωρίζουμε ως εξέλιξη αποτελεί την συνισταμένη των χιλιάδων παραλλαγών που έχουν παρουσιαστεί.
Πρόσμιξη των σύγχρονων Ευρωπαίων με τους Νεάντερταλ εμφανίζεται σε ποσοστό της μοριακής δομής 2-4% . Επιπλέον πρόσμιξη ορισμένων σύγχρονων Ασιατών και Αυστραλών με τους Ντενίσοβα εμφανίζεται σε ποσοστό της μοριακής δομής 4-7%. Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/NeanderthalΩς αποτέλεσμα όμως της εξελικτικής διαδικασίας διακρίνουμε την συνιστώσα που απέκλεισε ή αφομοίωσε, το πιθανότερο με βίαιο τρόπο, κάθε άλλη εξελικτική συνιστώσα.
Οι σημερινοί άνθρωποι αποτελούμε τους μοναδικούς συνεχιστές μιας εξελικτικής διαδικασίας που ξεκίνησε πριν από 6.500.000 χρόνια. Γνωρίζουμε ότι σε όλες τις χρονικές φάσεις της εξέλιξης αυτής υπήρχαν περισσότερα του ενός συγγενικά είδη προς την εξελικτική γραμμή που οδήγησε στον σημερινό άνθρωπο. Δεν μπορούμε να υποθέσουμε κάτι άλλο πέρα από το ότι αφανίστηκαν βίαια ή ότι εκτοπίστηκαν οδηγούμενα στον αφανισμό από δικούς μας προγόνους.
Η φονική βία λοιπόν μοιάζει να μην έλλειψε ποτέ από την μακρυά διαδρομή της ανθρωπότητας. Αποτελεί ένα από τα βιολογικά συμπεριφορικά χαρακτηριστικά του είδους. Ένα κληροδότημα από τα σκοτεινά βάθη της ζωικότητάς μας που μας ακολουθεί ως ένα κοιμισμένο θηρίο το οποίο, ανά πάσα στιγμή, μπορεί να ξυπνήσει και να στραφεί εναντίον μας επιβεβαιώνοντας ακόμα και τους πιο τρομακτικούς εφιάλτες μας.
Εικόνα από την κινηματογραφική ταινία 2001: a Space Odyssey του Stanley Kubrick. Στοιχεία για την ταινία: http://en.wikipedia.org/wiki/2001:_A_Space_Odyssey_(film)Διαπιστώνοντας την ύπαρξη της φονικής βίας ως διαρκές συμπεριφορικό χαρακτηριστικό στην ανθρώπινη ιστορία θα αναρωτηθούμε για την προέλευση αυτού του χαρακτηριστικού. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι ισχύει ό,τι και σε πολλά άλλα είδη: η βία είναι το εργαλείο για την επιβολή της κυριαρχίας ενός αρσενικού πάνω σε άλλα με σκοπό την πρωτοκαθεδρία στην γονιμοποίηση των θηλυκών καθώς και για την κατοχύρωση από μέρους μιας ομάδας της απαραίτητης για την επιβίωσή της περιοχής. Η περίπτωση του ανθρώπινου είδους δεν είναι το ίδιο προβλέψιμη ειδικά από το σημείο όπου εκκινείται ο μηχανισμός του πολιτισμού. Κατά μία άποψη ο μηχανισμός του πολιτισμού ξεκινά την στιγμή που δολοφονείται το κυρίαρχο αρσενικό από μία αδελφότητα ισότιμων. Η ζωικότητα έτσι προσβάλλεται και ένα νέο στοιχείο εισβάλει στην ιστορία της ανθρωπότητας το οποίο έκτοτε ενυπάρχει σε αυτήν αδιάλειπτα: η επιλογή τής ισότητας.
Η κυριαρχικότητα ωστόσο, όπως και η βιαιότητα, ποτέ δεν εξαλείφθηκε και ποτέ δεν έπαψε να αναδύεται στην επιφάνεια ως θλιβερό χθόνιο συμπεριφορικό χαρακτηριστικό του είδους, παίρνοντας πλείστες μορφές άλλοτε οφθαλμοφανείς και άλλοτε καλλυμένες.
Η χρήση των εργαλείων δεν θα μπορούσε να μείνει έξω από μία τόσο σημαντική για τους ανθρώπους δραστηριότητα όπως έχει υπάρξει ο ανταγωνισμός και η βιαιοπραγία. Τα εργαλεία όπως χρησιμοποιήθηκαν και εξελίχθηκαν για την ανεύρεση τροφής, χρησιμοποιήθηκαν και εξελίχθηκαν και ως όπλα στις αντιπαραθέσεις μεταξύ των ανθρώπων.
Τα εργαλεία-όπλα βρίσκονται στα χέρια των ανθρώπων από τα πρώτα βήματα της ανθρωπότητας, καθώς και, τις περισσότερες φορές, αποτελούν την αιχμή των τεχνολογικών επιτευγμάτων της.
Aντιβαλλιστικό πυραυλικό σύστημα μεγάλου ύψους. Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/Terminal_High_Altitude_Area_Defense
Τα εργαλεία-όπλα βρίσκονται στα χέρια των ανθρώπων από τα πρώτα βήματα της ανθρωπότητας, καθώς και, τις περισσότερες φορές, αποτελούν την αιχμή των τεχνολογικών επιτευγμάτων της.
Aντιβαλλιστικό πυραυλικό σύστημα μεγάλου ύψους. Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/Terminal_High_Altitude_Area_Defense
Αν και όλα αυτά τα προηγούμενα στοιχεία υπήρχαν ως δυνατότητες πολύ προτού οι άνθρωποι επινοήσουν τις οργανωμένες καλλιέργειες και την κτηνοτροφία, είναι ακριβώς αυτές οι επινοήσεις που επιφέρουν μια καθοριστική αλλαγή:
Για πρώτη φορά οι άνθρωποι μπορούν να ελέγχουν την φύση παράγοντας από αυτήν αυτά που χρειάζονται, αλλά και ακόμα περισσότερα που δεν τους χρειάζονται. Μπορούν πλέον αυτά που παράγουν και δεν τους χρειάζονται να τα αποθηκεύουν και να τα αξιοποιούν όταν και όπως κρίνουν. Έτσι, εφευρίσκουν τρόπους να αποθηκεύουν το πλεόνασμα της παραγωγής τους, καθώς και, το σημαντικότερο, αναπτύσσουν μεταξύ τους δίκτυα ανταλλαγής αγαθών και προϊόντων.[1].
Κυκλικές κατοικίες και περιτοιχίσεις της προϊστορικής περιόδου στο Κόρνουελ της Αγγλίας. Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/Terminal_High_Altitude_Area_DefenseΕίναι εύκολο, τώρα, να συμπεράνουμε γιατί η ανάπτυξη της γεωργίας και της κτηνοτροφίας καταλαμβάνει μόνη της έναν ολόκληρο τόμο της ανθρώπινης ιστορίας, έτσι δεν είναι; Η ανθρωπότητα για ακόμα μια φορά ξαναγεννιέται και κάνει ένα βήμα προς αυτό που κατανοούμε εμείς σήμερα ως ανθρώπινο πολιτισμό.
Αυτό δε που είναι σημαντικό στον προτελευταίο τόμο της Ιστορίας της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους και τον κάνει τόσο σημαντικό δεν περιορίζεται στην επινόηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, αλλά κυρίως αφορά στην δυνατότητα μιας κοινότητας ανθρώπων να παράγει περισσότερα αγαθά από όσα θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει. Σε έναν μακρύ αγώνα με τα στοιχεία της φύσης μοιάζει οι άνθρωποι να βγαίνουν επιτέλους νικητές. Έχοντας εξασφαλισμένο πλεόνασμα τροφής στα πυθάρια και ζώα κλεισμένα μέσα σε μαντριά, η ζωή τούς υπόσχεται μέρες ηρεμίας και ασφάλειας.
Ο πολιτισμός που άκμασε κατά την προϊστορική περίοδο μεταξύ της Μαύρης και της Κασπίας Θάλασσας, στην κοιλάδα του ποταμού Κούρα, εμπορευόταν προϊόντα πηλοποιείας από τον Καύκασο μέχρι την Μεσοποταμία, την Παλαιστίνη και ολόκληρη την Μικρά Ασία. Αργότερα τα προϊόντα μεταλλουργείας τους επεκτάθηκαν μέχρι τα ποτάμια συστήματα του Βόλγα, του Δνείπερου και του Ντον. Πηγές: http://en.wikipedia.org/wiki/Kura%E2%80%93Araxes_cultureΚάπως έτσι τελειώνει ο πρότελευταίος τόμος της ανθρώπινης ιστορίας και αρχίζει ο τελευταίος, στου οποίου τις τελευταίες σελίδες διαδραματίζουμε κι εμείς τώρα έναν ελάχιστο ρόλο.
[1] Παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον οι παρατηρήσεις και τα στοιχεία που παραθέτει ο Ανδρέας Γεωργίου στο βιβλίο Το τέλειο Κράτος: η νύχτα των ερπετών σχετικά με τα κίνητρα που οδήγησαν τους πρώτους παραγωγούς να αναπτύξουν τις ανταλλαγές και πώς αυτά σχετίζονται κατά κύριο λόγο με το ενδιαφέρον τους για την γνώση και τους ανθρώπινους δεσμούς και καθόλου με την επιδίωξη συσσώρευσης κέρδους και δύναμης επιβολής.
