Δ. Το Σκαλοπάτι στην κοινωνία

Οι ανθρώπινες κοινωνίες, όπως και οι κοινωνίες των μυρμηγκιών, δημιουργήθηκαν και λειτουργούν μέσα στο πλαίσιο των κανόνων της φύσης. Έτσι, το σκαλοπάτι-πάτημα, η διαρκής δηλαδή δημιουργία ποικίλων προϋποθέσεων για αυτά που εντέλει θα ακολουθήσουν, αποτελεί ένα μέρος του μηχανισμού εξέλιξης για κάθε μία από αυτές τις κοινωνίες.


Το κάθε φυσικό φαινόμενο και το κάθε ζωικό είδος περιέχει ή διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για την εξέλιξή του. Αυτό είναι το ένα μέρος του μηχανισμού εξέλιξης.
Το άλλο μέρος του μηχανισμού αυτού σχετίζεται με το πώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους τα χαρακτηριστικά των φυσικών φαινομένων και των ζωικών ειδών.

Αν και στην φύση η δημιουργία προϋποθέσεων-σκαλοπατιών δεν αποτελεί έναν συνειδητό σκοπό, ωστόσο όσο αφορά το ανθρώπινο είδος, σε αντίθεση με το είδος των μυρμηγκιών, ενυπάρχει η εκδοχή της ελεγχόμενης από το ίδιο παραγωγής των προϋποθέσεων που θα διαμορφώσουν τις μελλοντικές εξελίξεις. Κάτι που, για κάποιο παράξενο λόγο, η ανθρωπότητα θεωρεί ούτως ή άλλως ως δεδομένη κατάκτηση.
Αυτή όμως η θεώρηση είναι μια ψευδαίσθηση εφόσον, αφενός, δεν αξιοποιείται η δυνατότητα που έχουμε να αναζητήσουμε και να μελετήσουμε τα σκαλοπάτια-προϋποθέσεις που κυριάρχησαν στην εξέλιξή μας και, αφετέρου, η όποια σχετική γνώση κατακτάται απέχει πολύ από το να γίνει συλλογικό κτήμα της ανθρωπότητας και να την καθοδηγήσει.

Εικόνα: κολάζ φωτογραφίας τερμιτών με κείμενο σχετικό με τα μυρμήγκια από το διαδίκτυο.
Οι τερμίτες, ως έντομα, δεν ανήκουν στην κατηγορία των μυρμηγκιών καθώς συγγενεύουν περισσότερο με τις κατσαρίδες. Παρ' όλ' αυτά οι εξελικτικές διαδικασίες και για τους δύο οργανισμούς υπήρξαν συγκλίνουσες, καθώς τόσο τα μυρμήγκια όσο και οι τερμίτες παρουσιάζουν παρόμοιες κοινωνικά συμπεριφορές, και τους εντάσσουμε στην ανώτερη κατηγορία κοινωνικοποίησης (eusocial) μαζί με τις μέλισσες και τις σφήκες.
Οι άνθρωποι, όπως τα μυρμήγκια και οι τερμίτες, αναπτύσσουν κοινωνίες ιεραρχικά δομημένες, χτίζουν σύνθετα οικιακά συμπλέγματα, χρησιμοποιούν την γεωργία και την κτηνοτροφία, μεταναστεύουν και αποικίζουν νέους τόπους, κάνουν αιματηρούς πολέμους και γενοκτονίες.