Ε.2. Οι πρωτόγονοι το έκαναν καλύτερα

«Η γνώμη ότι η πανάρχαιη βασιλεία είναι δεσποτική, δηλαδή οι υπήκοοι υπάρχουν για χάρη του ηγεμόνα, δεν ισχύει για τις μοναρχίες που εξετάζουμε εδώ. Αντίθετα σε αυτές τις μοναρχίες ο ηγεμόνας ζει προς χάρη των υπηκόων του.»
«Ένας τέτοιος βασιλιάς ζει περιορισμένος μέσα σε ένα σύστημα τελετουργιών και τύπων, περιτριγυρισμένος από ένα σύνολο εθίμων και απαγορεύσεων, που ο σκοπός τους φυσικά δεν είναι να εξυψώσουν το γόητρό του ή να φροντίσουν την καλοπέρασή του, αλλά να τον εμποδίσουν να προβεί σε ενέργειες, οι οποίες παρενοχλώντας την αρμονία της φύσης, πιθανόν να οδηγούσαν αυτόν τον ίδιο, τον λαό του καθώς και ολόκληρο τον κόσμο σε καταστροφή. Οι εντολές που του επιβάλλονται, μακριά από το να του κάνουν την ζωή άνετη, υπεισέρχονται σε κάθε του πράξη, του περιορίζουν την ελευθερία και κάνουν την ζωή του, που δήθεν σκοπεύουν να προφυλάξουν, δύσκολη και μαρτυρική.»[1]

Όταν ο Μάικλ Άλμπερτ περιέγραφε την εμπειρία του από τις καταλήψεις εργοστασίων στην Αργεντινή έθεσε ως σημαντικότερο πρόβλημα την ακύρωση που ένιωσαν οι εργαζόμενοι από τον πρώτο κιόλας χρόνο της αυτοδιαχείρισης καθώς οι διοικητικοί υπάλληλοι, τους οποίους οι ίδιοι είχαν αποδεχτεί ή και εκλέξει, λάμβαναν μέτρα προνομιακά για τους εαυτούς τους έναντι των υπολοίπων εργαζομένων.

Ο κίνδυνος οικειοποίησης των συλλογικών αγαθών από λίγους, ακόμα και όταν αυτοί είναι δημοκρατικά εκλεγμένοι από την κοινότητα, αποτελεί, όπως φαίνεται και από τις αναφορές του Frazer, έναν κίνδυνο γνωστό στους πρωτόγονους λαούς και για τον οποίο ελάμβαναν συγκεκριμένα μέτρα για την εξάλειψή του. Από την επίγνωση αυτού του κινδύνου οι σύγχρονες κοινότητες, μέσα σε ένα περιβάλλον υποσχόμενης ευμάρειας, είτε από αδιαφορία, αφέλεια, ή, υστερόβουλη καθοδήγηση, αποστρέφουν τα βλέμματα.


Εικόνες: Θρησκευτικοί και πολιτικοί εκπρόσωποι. Ελλάδα, 2008. Από το μπλογκ Ριάλιτυ Σόου

[1] The Golden Bough, chapter 17, The burden of Royalty, by J.G. Frazer. Το συγκεκριμένο απόσπασμα στο Τοτέμ και Ταμπού του Σ. Φρόυντ πρέπει να προέρχεται από αυτόνομη έκδοση με τίτλο Taboo. The burden of Royalty.